fbpx


Βιοποικιλότητα είναι το σύνολο των γονιδίων, των βιολογικών ειδών και των οικοσυστημάτων που συνθέτουν τη ζωή στη Γη. Πρόκειται για το αποτέλεσμα εκατομμυρίων χρόνων εξελικτική ιστορίας.  Το ανθρώπινο είδος είναι και αυτό μέρος της βιοποικιλότητας και χωρίς αυτή η ύπαρξή μας θα ήταν αδύνατη. Είναι αυτό που κάνει τον πλανήτη όχι μόνο βιώσιμο αλλά και πανέμορφο!

Υπολογίζεται ότι υπάρχουν 8.7 εκατομμύρια είδη φυτών και ζώων στην Γη, με τα 2.2 εκατομμύρια να αφορούν το θαλάσσιο περιβάλλον. Είναι αξιοσημείωτο ότι μόνο το 14% των χερσαίων και 9% των θαλάσσιων ειδών έχουν επίσημα καταγραφεί1Mora C., Tittensor D.P., Adi S., Simpson A.G.B. & Worm B. (2011), How Many Species Are There on Earth and in the Ocean? απώλεια της βιοποικιλότητας σε επίπεδο οικοσυστημάτων, ειδών και γονιδίων μας αφορά όχι μόνο επειδή η φύση έχει εγγενή αξία, αλλά κι επειδή η απώλεια αυτή έχει ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση των «οικολογικών υπηρεσιών» που μας παρέχουν τα φυσικά συστήματα. Αυτές οι «υπηρεσίες» περιλαμβάνουν την παραγωγή τροφής, καυσίμων, πρώτων υλών και φαρμάκων, τη ρύθμιση του υδατικού ισοζυγίου, του ατμοσφαιρικού αέρα και του κλίματος, τη διατήρηση της γονιμότητας του εδάφους και του κύκλου των θρεπτικών συστατικών. Σε αυτό το πλαίσιο η ανησυχία για την βιοποικιλότητα συνδέεται άμεσα με την αειφόρο ανάπτυξη και αποτελεί θεμέλιο για την ανταγωνιστικότητα, την ανάπτυξη, την απασχόληση και τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης.

Η αναγνώριση της σημασίας της βιοποικιλότητας και της παγκοσμίου κλίμακας απώλειάς της είχε σαν αποτέλεσμα να ανέβει υψηλά στην πολιτική ατζέντα τις τελευταίες δεκαετίες.

Η  «Σύμβαση για τη Βιολογική Ποικιλομορφία» που υπογράφηκε στη Σύνοδο των Ηνωμένων Εθνών στο Ρίο ντε Τζανέϊρο το 1992, συγκεντρώνοντας 168 υπογραφές, σηματοδότησε μια παγκόσμια συμφωνία για την προστασία και διατήρηση της βιοποικιλότητας στον πλανήτη.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) έθεσε ως στόχο το 2001 την αναστολή της υποβάθμισης της βιοποικιλότητας στην ΕΕ έως το 2010 και την αποκατάσταση των οικολογικών ενδιαιτημάτων και φυσικών οικοσυστημάτων2EU Commission, Environment: EU Biodiversity Action Plan.

 

Τον Απρίλιο του 2002, στην 6η Συνάντηση των Μελών της Σύμβασης για τη Βιοποικιλότητα (Convention on Biological Diversity – CBD), 191 έθνη δεσμεύτηκαν να πετύχουν μέχρι το 2010 μια σημαντική μείωση του ρυθμού απώλειας της βιοποικιλότητας σε παγκόσμιο, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, ως συμβολή στη μείωση της φτώχειας και προς όφελος όλης της ζωής πάνω στη Γη3Convention on Biological Biodiversity, Strategic Plan for the Convention on Biological Biodiversity – Decision VI/26.

Στις 20 Δεκεμβρίου του 2006, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) ανήγγειλε το 2010 ως «Παγκόσμιο Έτος Βιοποικιλότητας»4Secretariat of the Convention on Biological Diversity, United Nations General Assembly Resolutions on the CBD, Resolution 61/203 και ενθάρρυνε την αύξηση της παγκόσμιας ευαισθητοποίησης για τη σημασία της βιοποικιλότητας.

Τον Μάϊο του 2011 η ΕΕ αναγνωρίζοντας ότι δεν έχουν επιτευχθεί οι στόχοι του «Σχεδίου Δράσης για τη Βιοποικιλότητα», εξέδωσε νέα Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα έως το 20205The EU Biodiversity Strategy to 2020.

 

Παρόλο που σημειώνεται πρόοδος και τα πρώτα σημάδια επιβράδυνσης της εξαφάνισης των ειδών είναι εμφανή, ο ρυθμός και η έκταση της εφαρμογής των μέτρων προστασίας δεν είναι ικανοποιητικά. Το μεγαλύτερο μέρος της βιοποικιλότητας συνεχίζει να απειλείται.

Η έκθεση της  «Διακυβερνητικής Επιστημονικής και Πολιτικής Πλατφόρμας για την Βιοποικιλότητα και τις Υπηρεσίες Οικοσυστήματος (IPBES)» που δημοσιεύτηκε το 2019 και ήταν προϊόν τριετούς έρευνας 145 εμπειρογνωμόνων από 59 χώρες του Ο.Η.Ε, παρουσιάζει την κατάσταση ως «σκοτεινή». Περίπου 1 εκατομμύριο είδη ζώων και φυτών από τα 8.7 εκατομμύρια που υπάρχουν στην Γη απειλούνται με εξαφάνιση μέσα στις επόμενες δεκαετίες. Πρόκειται για τη μαζικότερη εξαφάνιση ειδών στην ανθρώπινη ιστορία6UN Report:Nature’s Dangerous Decline “Unprecedented” Accelerating.

«Καταστρέφουμε τα ίδια τα θεμέλια των οικονομιών μας, τα μέσα επιβίωσης, την διατροφική ασφάλεια, την υγεία και την ποιότητα της ζωής σε ολόκληρο τον κόσμο», γράφει ο Robert Watson, πρώην πρόεδρος της IPBES7Government Europa, 2019 Biodiversity Eurobarometer reveals EU-wide concern.

Σύμφωνα με την Έκθεση

> 680 είδη σπονδυλωτών έχουν εξαφανιστεί τα τελευταία 500 χρόνια εξαιτίας του ανθρώπινου παράγοντα.
23% των χερσαίων εκτάσεων θα έχουν μειωμένη παραγωγικότητα εξαιτίας της υποβάθμισης τους.
11% του παγκόσμιου πληθυσμού υποσιτίζεται.
33% των ιχθυοαποθεμάτων αλιεύονται με μη βιώσιμο τρόπο.
60% των ιχθυοαποθεμάτων αλιεύονται στο μέγιστο δυνατό επίπεδο.
~33% των ειδών κοραλλιών και των ειδών καρχαριών & σαλαχιών (ελασμοβράγχια) απειλούνται με εξαφάνιση.
>33% των θαλάσσιων θηλαστικών διατρέχουν κίνδυνο εξαφάνισης.
> 10% μείωση στα λιβάδια Ποσειδωνίας ανά δεκαετία από το 1970 – 2000.
100-300 εκατομμύρια άνθρωποι που ζουν σε παραθαλάσσιες περιοχές βρίσκονται σε κίνδυνος εξαιτίας της διάβρωσης των ακτών.
> 100% εξάπλωση των αστικών περιοχών από το 1992.
Η ρύπανση από πλαστικά έχει δεκαπλασιαστεί.
50% των αγροτεμαχίων προέρχονται από απώλεια δασών.
5% των ειδών κινδυνεύουν με εξαφάνιση λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 2°C.
Οι περισσότεροι “Στόχοι του Aichi” για το 2020 είναι απίθανο να επιτευχθούν.

Όσο ζοφερά και αν φαίνονται τα παραπάνω στοιχεία, στην έκθεση γίνεται λόγος και για την πρόοδο που έχει επιτευχθεί.

> 6 είδη άγριων θηλαστικών συνεχίζουν να υπάρχουν στη Γη εξαιτίας των προγραμμάτων διατήρησης.
29% μείωση του κινδύνου εξαφάνισης για τα θαλασσοπούλια, τα θαλάσσια θηλαστικά και τα αμφίβια σε 109 χώρες εξαιτίας των προγραμμάτων διατήρησης.

Τα παραπάνω μας γεμίζουν με ελπίδα, ότι με τις κατάλληλες δράσεις διατήρησης η απώλεια της βιοποικιλότητας του πλανήτη μπορεί να περιοριστεί. Φυσικά, είναι κρίσιμο, στοχευμένες δράσεις διατήρησης να εφαρμοστούν άμεσα και σε παγκόσμια κλίμακα.   

Είναι επίσης ενθαρρυντικό ότι σε έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, σχεδόν όλοι (96%) από τους άνω των 27.000 πολιτών που συμμετείχαν στην έρευνα, δήλωσαν ότι είναι καθήκον τους να προστατεύουν τη φύση, καθώς αποτελεί βασική δράση για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Η έρευνα καταδεικνύει την αυξανόμενη συνειδητοποίηση της σημασίας της βιοποικιλότητας, των απειλών που δέχεται και των μέτρων που πρέπει να ληφθούν για την προστασία της. 

Επιπλέον Υλικό για Ανάγνωση στα Αγγλικά

Marine Biodiversity
EU Biodiversity Indicators – assessing achievement of the 2010 target at European level
Progress towards the European 2010 biodiversity target
WWF Living Planet Report 2020
 – Through multiple indicators including the Living Planet Index (LPI), provided by the Zoological Society of London (ZSL), it shows an average 68% fall in almost 21,000 wildlife populations between 1970 and 2016.