Η πανδημία του 2020 έφερε στην επιφάνεια το αυτονόητο. Την άρρηκτη, την δυναμική, την αλληλοεξαρτώμενη σχέση, ανάμεσα στην υγεία του ανθρώπου και τη φύση. Και ενώ η Επιστήμη, βρίσκεται εδώ να επιβεβαιώνει το παραπάνω ξανά και ξανά, οι άνθρωποι πράττουμε χωρίς ενσυναίσθηση και μάλιστα χωρίς συνέπειες για τις πράξεις μας. Ποιοι παράγοντες όμως επηρεάζουν αυτήν την σχέση; Ο σημαντικότερος παράγοντας που επηρεάζει την ισορροπία της οικολογίας και άρα την σχέση μας με την φύση, είναι η κατάσταση της υγείας των θαλάσσιων και παράκτιων οικοσυστημάτων, που κατ’ όπως φαίνεται, δεν τυχαίνουν καλύτερης αντιμετώπισης.
Ελπίζαμε πως η πανδημία θα αποφόρτιζε τις πιέσεις, θα λειτουργούσε σαν καταλύτης και θα ελαχιστοποιούσε τις όλο και εντεινόμενες για τα οικοσυστήματα απειλές. Πως μετά από πάρα πολλά χρόνια, θα βλέπαμε την μείωση των τουριστικών δραστηριοτήτων λόγω της πανδημίας, να αποτελεί το έναυσμα, ώστε να τεθούν σε εφαρμογή μέτρα προστασίας σημαντικών βιοτόπων, όπως είναι ο Κόλπος του Λαγανά στη Ζάκυνθο και ο Νότιος Κυπαρισσιακός Κόλπος, για το στολίδι της Μεσογείου της θαλάσσιας χελώνας Καρέττα καρέττα. Η Ζάκυνθος και ο Νότιος Κυπαρισσιακός κόλπος είναι οι δύο σημαντικότερες περιοχές ωοτοκίας της Καρέττα στη Μεσόγειο, με χιλιάδες φωλιές κάθε χρόνο, κρίσιμες για την ύπαρξη του είδους.
Δυστυχώς, παρά τη φετινή συγκυρία και τη μικρότερη όχληση, οι επιτόπιες παρατηρήσεις του MEDASSET και στους δύο αυτούς βιοτόπους, αποκάλυψαν ότι για ακόμη μια χρονιά δεν υπήρξε καμία πρόοδος σχετικά με το επίπεδο προστασίας τους. Η Πολιτεία άφησε ανεκμετάλλευτη μια μοναδική ευκαιρία να θέσει σε εφαρμογή ένα αποτελεσματικό πλαίσιο προστασίας των δύο αυτών μοναδικών παραλιών ωοτοκίας στην Ελλάδα αλλά και στην Μεσόγειο.
Όπως κάθε χρόνο οι χελώνες επέστρεψαν στις αγαπημένες τους ελληνικές παραλίες για να γεννήσουν τα αυγά τους. Ωστόσο οι ελπίδες μας ότι θα συναντήσουν λιγότερες απειλές στο διάβα τους διαψεύστηκαν, παρά την κατά πολύ μειωμένη τουριστική κίνηση. Παράνομες κατασκευές κατά μήκους των παραλιών ωοτοκίας, φωτορύπανση, παράνομες καλλιέργειες, ανεμπόδιστη κυκλοφορία οχημάτων, ελλιπής σήμανση, έπιπλα παραλίας παντού, είναι μερικά μόνο από τα εμπόδια που βρήκαν στο δρόμο τους οι θαλάσσιες χελώνες, στην προσπάθειά τους να ωοτοκήσουν.
Και παρότι έχουν περάσει τριάντα τρία (33) χρόνια! από την έκδοση της Oδηγίας No. 9 (1987)της Μόνιμης Επιτροπής της Σύμβασης της Βέρνης (Συμβούλιο της Ευρώπης), για αποτελεσματικά μέτρα προστασίας στον Κόλπο του Λαγανά στη Ζάκυνθο και 6 χρόνια από την έκδοση της αντίστοιχης Οδηγίας Νο. 174 (2014) για το Νότιο Κυπαρισσιακό Κόλπο, οι δύο σημαντικότατοι αυτοί βιότοποι εξακολουθούν να έχουν τα ίδια προβλήματα.
Το MEDASSET επιστρέφει κάθε χρόνο στη Ζάκυνθο και στο Νότιο Κυπαρισσιακό Κόλπο (για τριάντα τρία και δέκα χρόνια αντίστοιχα), για να αξιολογήσει την προστασία των παραλιών ωοτοκίας και να υποβάλει στην Μόνιμη Επιτροπή της Σύμβασης της Βέρνης τις αναφορές του. Άλλωστε η έκδοση των Συστάσεων και των Οδηγιών από τη Σύμβαση, έχουν συντελέσει στη δημιουργία του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου, και στην έκδοση του σημαντικού Προεδρικού Διατάγματος για την προστασία του Νότιου Κυπαρισσιακού Κόλπου (ΦΕΚ Δ 391/2018).
Οι περιπτώσεις της Ζακύνθου και της Κυπαρισσίας συζητήθηκαν στην διάρκεια της Συνάντησης του Προεδρείου της Συμβασης της Βέρνης τον Σεπτέμβριο του 2020. Στην Ζακύνθο, τα μακροχρόνια προβλήματα μας ώθησαν στο να εισηγηθούμε το εκ νέου «άνοιγμα» της υπόθεσης στη Σύμβαση της Βέρνης και την προτροπή για νέα διενέργεια επιτόπιου ελέγχου από το Συμβούλιο της Ευρώπης 22 χρόνια μετά από την πρώτη που είχαν πραγματοποιήσει. Ομοίως για τον Κυπαρισσιακό κόλπο, τέσσερα χρόνια μετά την καταδικαστική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου και καθώς η Πολιτεία αδυνατεί να προχωρήσει σε ένα αποτελεσματικό Σχέδιο Διαχείρισης της περιοχής, το MEDASSET εισηγήθηκε για ακόμα μια χρονιά η υπόθεση να παραμείνει «ανοιχτή». Το αποτέλεσμα της συνεδρίασης του Προεδρείου της Σύμβασης, μας δίνει ελπίδες, διότι οι δύο αυτές υποθέσεις θα συζητηθούν διεξοδικά κατά την προσεχή ετήσια συνεδρίαση της Μόνιμης Επιτροπής σε λίγες μέρες μέσω τηλεδιάσκεψης. Το MEDASSET φυσικά θα είναι παρόν και στη φετινή Σύσκεψη της Μόνιμης Επιτροπής για να παρουσιάσει τις εμπεριστατωμένες παρατηρήσεις και αναφορές του για τις σημαντικότερες αυτές παραλίες ωοτοκίας στην Ελλάδα.
Αναμένεται πως τα Μέλη της Συντονιστικής Επιτροπής της Σύμβασης της Βέρνης θα παροτρύνουν για πολλοστή φορά τις ελληνικές αρχές να προχωρήσουν στην κατάρτιση Σχεδίων Διαχείρισης για τις δύο σημαντικές αυτές προστατευόμενες περιοχές, θα επιβάλουν την εφαρμογή των Προεδρικών Διαταγμάτων, θα προχωρήσουν σε επιβολή προστίμων σε όσους εμπλέκονται σε παράνομες δραστηριότητες και θα αποκαταστήσουν τις περιοχές.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας, τηρεί σιγή ιχθύος…δεν έχει απαντήσει, ούτε έχει υποβάλλει την αναφορά του στην Μόνιμη Επιτροπή της Σύμβασης σχετικά με την εφαρμογή των Συστάσεων και των Οδηγιών του για Ζάκυνθο και Νότιο Κυπαρισσιακό Κόλπο. Προς το παρόν, η ελληνική κυβέρνηση φαίνεται απρόθυμη να συμμορφωθεί και να εκτελέσει τις διεθνείς Συστάσεις και Οδηγίες αλλά και την εθνική νομοθεσία. Ωστόσο, η κατάσταση στη Ζάκυνθο και στην Κυπαρισσία είναι ακόμη αναστρέψιμη, η ευκαιρία δεν έχει χαθεί ολοκληρωτικά.
Ας ευχηθούμε λοιπόν, ότι το 2021 θα είναι μια ασφαλής χρονιά για όλους, τον άνθρωπο, τη φύση και όλες τις θαλάσσιες χελώνες Καρέττα στην Μεσόγειο!
Περισσότερες πληροφορίες για τις αναφορές του MEDASSET 2020 εδώ:
Protection of Caretta Caretta in Laganas bay, Zakynthos (Greece)
