Του Robert Calcagno, CEO του Ωκεανογραφικού Ινστιτούτου-Ίδρυμα Αλβέρτου Ι, Πρίγκιπα του Μονακό και
της Λίλης Βενιζέλου, Πρoέδρου του MEDASSET (Μεσογειακός Σύνδεσμος για τη Σωτηρία των Θαλάσσιων Χελωνών)
Μόνο μισό αιώνα χρειάστηκε η ανθρωπότητα για να απειλήσει την ύπαρξη των θαλάσσιων χελωνών. Έχοντας εμφανιστεί την εποχή των δεινοσαύρων, πριν 110 εκατομμύρια χρόνια, κατάφεραν να επιζήσουν ύστερα από πέντε σημαντικά γεγονότα μαζικής εξαφάνισης, για να γίνουν θύματα της εκμετάλλευσης των θαλασσών από τον άνθρωπο. Κι όμως, η φαινομενικώς αναπόφευκτη εξαφάνιση των θαλάσσιων χελωνών θα μπορούσε τόσο εύκολα να αποφευχθεί: κάποια σημάδια από το περασμένο καλοκαίρι μας επιτρέπουν να πιστέψουμε σε ένα πιο ελπιδοφόρο μέλλον – με την προϋπόθεση ότι θα ενεργήσουμε γρήγορα.
Στη Μεσόγειο (όπως για παράδειγμα και στην περίπτωση του Μεξικού) φαίνεται πως οι θαλάσσιες χελώνες είχαν ένα επιτυχημένο καλοκαίρι. Στην Ελλάδα, την Κύπρο, το Ισραήλ, την Ιταλία και την Ισπανία, παρατηρήθηκε μία σημαντική αύξηση στον αριθμό των φωλιών. Ακόμα και σε Γαλλική ακτή μία χελώνα Καρέττα καρέττα βγήκε σε μία παραλία στο Φρέγιους για να σκάψει τη φωλιά της…Παρόμοιο σπάνιο γεγονός είχε συμβεί τελευταία φορά το 2006! Οι νεοσσοί έχουν πια φτάσει στη θάλασσα, κάτω από το άγρυπνο βλέμμα χιλιάδων διαδικτυακών οπαδών….
Είναι άραγε αυτά σημάδια αύξησης των πληθυσμών των θαλάσσιων χελωνών;
Είναι πολύ νωρίς για να απαντηθεί το ερώτημα αυτό, καθώς οι πολλαπλές απειλές τις οποίες έχουν να αντιμετωπίσουν οι χελώνες, τις καθιστούν ευάλωτες. Αν ήταν μόνο θύματα της υπεραλίευσης, όπως είναι κάποια είδη (καρχαρίες, ερυθρός τόνος, κτλ), η λύση θα ήταν εμφανής: ας τις προστατεύσουμε και ας σταματήσουμε να τις τρώμε. Το πρόβλημα με τις χελώνες είναι ότι αυτό έχει ήδη γίνει αφού προστατεύονται από το 1981. Σήμερα αποτελούν δείχτες των επιπτώσεων του ανθρώπου στο θαλάσσιο περιβάλλον. Δεν υπάρχει μοναδική λύση για τη σωτηρία των θαλάσσιων χελωνών αλλά περισσότερο ένα σύνολο πρωτοβουλιών για την καταπολέμηση των πολλαπλών απειλών: αν γλυτώσουν από τους φυσικούς εχθρούς τους θα πρέπει ακόμα να ανταπεξέλθουν και σε αυτές που δημιουργούν οι άνθρωποι…το τυχαίο ψάρεμα, λαθροθηρία, χημική μόλυνση, πλαστικά απορρίμματα (τα οποία τα μπερδεύουν με τις μέδουσες), τσιμεντοποίηση και αστικοποίηση παραλιών ωοτοκίας τους κτλ. Χρειάζεται να παρεμβαίνουμε, για το καλό τους, σε κάθε στάδιο της μακράς ζωής τους, από τις παραλίες όπου εκκολάπτονται και φωλεοποιούν ως τις ανοιχτές θάλασσες.
Ευτυχώς η κινητοποίηση γίνεται όλο και πιο οργανωμένα, όπως φαίνεται για παράδειγμα με την πρόσφατη απαγόρευση των πλαστικών σακουλών μιας χρήσης που επιβλήθηκε στο Μονακό, τη Γαλλία και την Ιταλία. Η πρώτη χαρτογράφηση των 54 κέντρων διάσωσης θαλάσσιων χελωνών σε όλη Μεσόγειο, που συντάχθηκε από το ΜΕDASSET, αντανακλά επίσης μία νέα δυναμική, τόσο στα επαγγελματικά όσο και στα εθελοντικά δίκτυα. Ανάμεσά τους και το Ωκεανογραφικό Μουσείο του Μονακό, του οποίου το «Κέντρο Χελωνών» θα ανοίξει το 2018 για να παρέχει καλύτερη φροντίδα στις τραυματισμένες χελώνες. Αυτές οι «κλινικές» είναι επίσης εξαιρετικά εργαλεία ευαισθητοποίησης του κοινού, καθώς χρειάζεται να διαδώσουμε το μήνυμα ευρέως, ώστε να βοηθήσουμε να καταλάβουν όλοι τον ειδικό ρόλο που μπορούν να παίξουν για τις χελώνες, σε καθημερινή βάση.
Πέρα από τις παραπάνω δράσεις, στη μείωση του ακούσιου κακού θα βοηθήσουν και οι καινοτομίες, όπως αλιευτικά δίχτυα εξοπλισμένα με ειδικές εξόδους διαφυγής, που επιτρέπουν στις χελώνες να αποδράσουν όταν παγιδεύονται κατά λάθος σε δίχτυα τράτας για γαρίδες. Τροποποιημένα αγκίστρια ψαρέματος μπορούν και αυτά να σώσουν τις ζωές δεκάδων χιλιάδων χελωνών κάθε χρόνο. Η επιστήμη έχει και αυτή να παίξει το ρόλο της ώστε να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα αυτά τα ζώα και έτσι οι δράσεις προστασίας να γίνουν πιο αποτελεσματικές: οι δορυφορικοί πομποί πάνω στις χελώνες εξελίσσονται όλο και περισσότερο, όντας ικανές να μεταφέρουν μία ολόκληρη σειρά από όργανα που χρησιμοποιούν ανανεώσιμες πηγές ενέργειες και δεν επιβαρύνουν το ζώο. Οι επιστήμονες τώρα τοποθετούν κάμερες στο καβούκι της χελώνας και αυτές μας βοηθούν να επαυξήσουμε τη γνώση μας για τη ζωή τους μέσα στους ωκεανούς. Η καινοτομία είναι ένας ισχυρός οδηγός ελπίδας και χρειάζεται να προωθηθεί.
Αν, παρ’ όλα αυτά, ακόμα αμφιβάλλετε αν οι μικρές, καθημερινές πράξεις σας… όπως το να πετάτε τα αποτσίγαρα και τα σκουπίδια σας στον κάδο, να αποφεύγετε τη χρήση προϊόντων που ρυπαίνουν και να βάζετε σε προτεραιότητα περιβαλλοντικά υπεύθυνες αγορές (είτε αυτές είναι τρόφιμα όπως θαλασσινά, είτε ταξιδιωτικοί προορισμοί), αξίζει να σας απασχολούν, σκεφθείτε τις χελώνες! Θυμηθείτε ότι οι απλές καθημερινές αποφάσεις μπορούν να μειώσουν την πίεση που εμείς οι άνθρωποι ασκούμε στις θάλασσες και να έχουν ωφέλιμο αντίκτυπο στο μέλλον των θαλάσσιων χελωνών.
Θα τα ξαναπούμε το επόμενο Καλοκαίρι, όταν θα μπορέσουμε να σας πούμε αν οι φετινές θετικές τάσεις συνεχίστηκαν και το 2017. Μέχρι τότε, συνεχίστε τις προσπάθειές σας με σεβασμό στις θάλασσες, τα είδη που ζουν μέσα σ’ αυτές και την ανθρωπότητα… που τόσο στενά εξαρτάται από αυτά.
Monaco, 21/10/2016
Monaco, le 14.10.2016
Σημειώσεις: Το άρθρο δημοσιεύθηκε πρώτη φορά στα γαλλικά στην εφημερίδα “Le Huffington Post” στις 25 Οκτωβρίου 2016. Παρακαλούμε να αναφέρεστε στην πηγή σε περίπτωση αναδημοσίευσης: http://www.huffingtonpost.fr/robert-calcagno/protection-tortues-oceans/
Φωτογραφίες (Το όνομα αρχείου παρακαλούμε να χρησιμοποιηθεί στη λεζάντα της φωτογραφίας):
https://www.dropbox.com/s/twuoksfomq9gid2/03_Tortue-caouane-Rana_20140410_F_Pacorel.jpg?dl=0 (© : F. Pacorel, Oceanographic Institute)
https://www.dropbox.com/s/076jovzdusz5vby/Carreta%20caretta.%20Photo-%20Kostas%20Papafitsoros%20%252F%20Sea%20Turtle%20Photography%20%281%29.jpg?dl=0
https://www.dropbox.com/s/9y54eoe4jvw76ic/Loggerhead%20sea%20turtle%20%28Caretta%20caretta%29%20in%20sea%20grass%20%20%28Posidonia%20oceanica%29%20Photo-%20Yiannis%20Issaris%252F%20www.yissaris.com.jpg?dl=0
