Επί του Συνόλου
Θεωρούμε πως ο τρόπος που προωθείται το περιβαλλοντικό πολυνομοσχέδιο στην Βουλή με το χαρακτήρα του κατεπείγοντος, είναι εξαιρετικά προβληματικός. Το πολυνομοσχέδιο τέθηκε ουσιαστικά σε ηλεκτρονική διαβούλευση την περίοδο που ξεκίνησε ο εγκλεισμός και εν μέσω πανδημίας με τη Βουλή να λειτουργεί με περιορισμό στις ακροάσεις φορέων και με μειωμένη βουλευτική παρουσία στις συνεδριάσεις της ολομέλειας και των επιτροπών.
Ως εκ τούτου στις 30/03/2020, 23 περιβαλλοντικές οργανώσεις ζητήσαμε, να μην κατατεθεί προς ψήφιση το πολυνομοσχέδιο το οποίο όπως αναφέραμε χρήζει αναθεώρησης σε πολλά σημεία του και είναι απαραίτητο να εξετάζονται χωρίς βιασύνη και με πλήρη εφαρμογή των δημοκρατικών και κοινοβουλευτικών διαδικασιών και αφού έχουν πρώτα υποβληθεί στην πληρέστερη δυνατή και ουσιαστική διαβούλευση και επιστημονική επεξεργασία.
Το αίτημά μας για αναβολή κατάθεσης αψηφήστηκε και το πολυνομοσχέδιο, το οποίο πια περιλαμβάνει πληθώρα διατάξεων οι οποίες προστέθηκαν αφότου ολοκληρώθηκε επίσημα η ηλεκτρονική διαβούλευση και ως εκ τούτου δεν έτυχαν εκ νέου δημόσιας διαβούλευσης, κατατέθηκε στη Βουλή στις 24/04/2020. Θεωρούμε πως η συγκεκριμένη πρακτική δεν αρμόζει στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, που από την αρχή της θητείας του διαγγέλλει την πράσινη ατζέντα του, ούτε βεβαίως και συνάδει με τις προσπάθειες και την αγωνία όλων των εμπλεκόμενων φορέων για την ουσιαστική προστασία του περιβάλλοντος, που ειδικά στην παρούσα περίοδο έχει εξέχουσα σημασία.
Κεφάλαιο Α – Απλοποίηση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης
Διαπιστώνουμε βελτιώσεις σε σχέση με το κείμενο που είχε δοθεί στη διαβούλευση, με την ενσωμάτωση σχολίων μας και ειδικά όσον αφορά την ανάθεση των γνωμοδοτήσεων στους πιστοποιημένους αξιολογητές από την αδειοδοτούσα αρχή και όχι τον φορέα του έργου. Ωστόσο, η προσέγγιση όσον αφορά στη διαδικασία της περιβαλλοντικής αδειοδότησης θεωρούμε πως παραμένει προβληματική και χρήζει αναθεώρησης. Τόσο η διαδικασία όσο και ο χρόνος που θα απαιτείται για την έκδοσή της, αφήνουν περιθώρια για πράξεις (επενδύσεις) που αντιτίθενται στην προστασία και διατήρηση του περιβάλλοντος. Επίσης εξακολουθεί να μην είναι σαφές πως θα εξασφαλίζεται η δημόσια διαβούλευση.
Κεφάλαιο Γ – Διαχείριση Προστατευόμενων Περιοχών
Σε σύγκριση με το κείμενο της διαβούλευσης, διακρίνουμε σημαντική βελτίωση, καθώς συμπληρώθηκαν οι αρμοδιότητες του ΟΦΥΠΕΚΑ και των Μονάδων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών και προβλέπεται επαρκές διάστημα προετοιμασίας πριν τη μετάβαση στο ενδιάμεσο σχήμα. Ωστόσο θέλουμε να τονίσουμε πως πρέπει να ληφθούν υπόψη τα παρακάτω σημεία:
Άρθρο 31
Πόροι και Οικονομική Διαχείριση του ΟΦΥΠΕΚΑ
Θεωρούμε ότι θα πρέπει να υπάρχει επαρκής και σταθερή χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό, σε ετήσια βάση, ώστε να καλύπτονται κάποιες βασικές λειτουργίες, όπως η μισθοδοσία και οι στοιχειώδεις δράσεις προστασίας και διαχείρισης (core funding).
Άρθρο 35
Επιτροπές Διαχείρισης των Μονάδων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών
Θεωρούμε πως θα πρέπει να δίνεται η δυνατότητα συνεκπροσώπησης και από 2η ή 3η περιβαλλοντική οργάνωση, καθώς όπως συμβαίνει και τώρα πολλές φορές τα προστατευτέα είδη και οικότοποι ενδιαφέρουν περισσότερες από μία περιβαλλοντικές οργάνωσεις.
Οι Επιτροπές Διαχείρισης δεν θα πρέπει να έχουν μόνο συμβουλευτικό χαρακτήρα, καθώς για κάποια θέματα θα πρέπει να έχουν (συν)αποφασιστικό χαρακτήρα. Συγκεκριμένα προτείνεται (κατ’ ελάχιστον) η ακόλουθη διατύπωση, η οποία μπορεί να συμπληρωθεί με την προβλεπόμενη στην παρ. 1 σχετική υπουργική απόφαση:
1) Η Επιτροπή Διαχείρισης διατυπώνει σύμφωνη γνώμη για τα ακόλουθα: i. Κατάρτιση σχεδίου δράσης των σχεδίων διαχείρισης ii. Επικαιροποίηση των σχεδίων διαχείρισης
2) Η Επιτροπή Διαχείρισης διατυπώνει γνώμη για τα ακόλουθα: i. Σύνταξη προτάσεων φύλαξης των περιοχών αρμοδιότητάς της ii. Αξιολόγηση της διαχείρισης των περιοχών αρμοδιότητας της.
Άρθρο 38
Μνημόνια Συνεργασίας
Η φύλαξη αποτελεί καίριο στοιχείο για τη διασφάλιση των προστατευόμενων περιοχών. Είναι συνεπώς θετικό ότι διευκρινίζεται στο άρθρο 34 παρ. 2 ιε) ότι οι ΜΔΠΠ διατηρούν ενεργό και επιχειρησιακό ρόλο στη φύλαξη των προστατευόμενων περιοχών, καθώς συμπληρώθηκε, έναντι του σχεδίου που είχε τεθεί στη διαβούλευση, η αρμοδιότητα της συνεπικουρίας με τους αρμόδιους φορείς. Η διάταξη αυτή είναι συνεπής με τη σημερινή ισχύουσα νομοθεσία, ωστόσο δεν θεωρείται επαρκής. Ειδικά δε καθώς η πρόβλεψη στο άρθρο 38 (όχι 37 που εκ παραδρομής αναφέρεται) για τα μνημόνια συνεργασία με τις σχετικές αρχές είναι δυνητική και το περιεχόμενο τους ενδεικτικό. Ακόμα μεγαλύτερη σύγχυση προκαλείται, καθώς συγχρόνως προβλέπεται στο άρθ. 38 παρ 1 α) η «υποχρεωτική συγκρότηση μικτών κλιμακίων διενέργειας περιπολιών στις περιοχές ευθύνης τους».
Κεφάλαιο Δ – Ζώνες εντός Προστατευόμενων Περιοχών
Άρθρο 44
Τροποποίηση του π.δ. 59/2018
Θεωρούμε πως το άρθρο παραμένει προβληματικό. Προτείνουμε να προβλεφθεί η επικαιροποίηση του Π.Δ. και να γίνει συντεταγμένα και οργανωμένα μετά από στενή διεπιστημονική συνεργασία χωροτακτών και ειδικών με εμπειρία στη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών. Συγκεκριμένα, προτείνουμε ανασκόπηση των προδιαγραφών της IUCN στα τυποποιημένα δελτία αναφοράς για κάθε περιοχή Natura 2000, καθώς και των σχετικών αναφορών της χώρας προς την ΕΕ και διεθνείς συμβάσεις (π.χ. Σύμβαση Ραμσάρ). Συνεπώς, ο κατάλογος πρέπει να συμπληρωθεί ώστε να καλύπτει διαφορετικούς τύπους χρήσεων, π.χ. να διαφοροποιεί την εντατική από την εκτατική κτηνοτροφία, την ελεύθερη από την εσταυλισμένη βόσκηση, τη λατομική δραστηριότητα από την εξορυκτική κοκ, διαφοροποιήσεις δηλαδή που έχουν ιδιαίτερη σημασία για τις προστατευόμενες περιοχές και οι οποίες αποτελούν διαφορετικές χρήσεις γης. Οι διαφοροποιήσεις αυτές είναι αντίστοιχες με τον πολεοδομικό σχεδιασμό που διαφοροποιεί τις οδούς από τις οδούς ήπιας κυκλοφορίας και τους πεζοδρόμους από τους αμιγείς πεζοδρόμους. Με αυτόν τον τρόπο θα διασφαλιστεί συνέπεια και τυποποιημένη ορολογία. Στις σχετικές χρήσεις πρέπει να προστεθούν και όλες εκείνες που αφορούν στον θαλάσσιο χώρο, καθώς οι περιοχές Natura 2000 καλύπτουν σήμερα το 19% περίπου των εγχώριων υδάτων της χώρας.
Στην Παρ. 1. προτείνεται να προστεθεί η εξής εξειδίκευση της χρήσης «εξορυκτικές δραστηριότητες»:
(25) Εξορυκτικές δραστηριότητες
(25.1) Ορυχεία – Λατομεία – Μεταλλεία, Αμμοληψία
(25.2) Ζώνες αναζήτησης, έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων
Η αναζήτηση, έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων (25.2) δεν πρέπει να περιλαμβάνονται στις δυνητικές χρήσεις εντός οποιασδήποτε ζώνης προστατευόμενης περιοχής.
Χρήσεις και ζώνες προστατευόμενων περιοχών:
1. Η προσέγγιση που προτείνεται στην παρ. 18 του άρθρου 44 με τους καταλόγους χρήσεων ανά ζώνη προστασίας είναι ιδιαιτέρως προβληματική και ακυρώνει την έννοια του σχεδιασμού στις προστατευόμενες περιοχές. Δεδομένης της ενσωμάτωσης, σε σχέση με το νομοσχέδιο που είχε τεθεί σε διαβούλευση, ορισμών και κριτηρίων για τις κατηγορίες και τις ζώνες των προστατευόμενων περιοχών στο άρθρο 46, οι κατάλογοι των χρήσεων ανά ζώνη προβληματίζουν ακόμα περισσότερο, καθώς πλέον καθίσταται δυνατή η επιλογή και η εξειδίκευση χρήσεων ανάλογα με το τι προστατεύεται σε κάθε περιοχή και τα ευρύτερα χαρακτηριστικά της περιοχής.
Άρθρο 46
Χαρακτηρισμοί και ζώνες προστασίας περιοχών
Ειδικά επί της παρ. 2γ προτείνεται η ακόλουθη διατύπωση:
Προστατευόμενα τοπία και προστατευόμενοι φυσικοί σχηματισμοί: θέλουμε να προστεθούν στην κατηγορία και οι θανατοκοινωνίες, ώστε να συμπεριληφθεί η προστασία της νεκρής ποσειδωνίας (Posidonia oceanica), που εκβράζεται στην ακτή και αποτελεί νέο ενδιαίτημα στην παράκτια ζώνη και λειτουργεί ως φυσικό μέσο προστασίας της ακτής από τη διάβρωση.
Άρθρο 47
Ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες, σχέδια διαχείρισης και καθορισμός χρήσεων γης στις προστατευόμενες περιοχές
Πρέπει να προβλέπονται σχέδια διαχείρισης για όλες τις προστατευόμενες περιοχές και όχι μόνο για τις περιοχές Natura 2000 ή τα Εθνικά Πάρκα.
Κεφάλαιο ΙΑ – Λοιπές Διατάξεις
Γενικό σχόλιο: Σε αυτό το κεφάλαιο παρατηρείται η πλειοψηφία των ρυθμίσεων που για πρώτη φορά τίθενται στο πολυνομοσχέδιο και δεν έχουν περάσει από τη διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης.
Άρθρο 110
Θεωρούμε ότι το συγκεκριμένο άρθρο καταργεί οριζοντίως τις διαφανείς διαδιακασίες που θα έπρεπε να διέπουν έργα, όπως την έρευνα και τελικά και στην εξόρυξη υδρογονανθράκων στη συγκεκριμένη περίπτωση. Ουσιαστικά καταργείται νομίμως το δικαίωμα των άμεσα εμπλεκόμενων φορέων, της τοπικής κοινωνίας και αυτοδιοίκησης να γνωμοδοτούν για τον τόπο τους και την διαχείριση του περιβάλλοντος που ανήκουν. Το άρθρο θεωρούμε πως πρέπει να αποσυρθεί.
